Türk havacılık ve savunma sanayisinin önemli bir parçası olan TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI), Türkiye’nin uçak, helikopter ve insansız hava araçları (İHA) için ihtiyaç duyduğu motor teknolojilerini yerli olarak geliştirmektedir. TEI, 1985 yılında Türkiye ile ABD’li Pratt & Whitney arasında kurulan ortak bir girişim olarak faaliyete başlamış, zamanla kendi motor tasarım ve üretim kabiliyetlerini geliştirerek dünya çapında bir marka haline gelmiştir.

Bu makalede, TEI tarafından geliştirilen önemli motor projeleri ve bu motorların Türk savunma sanayisine katkıları ele alınacaktır.

TEI’nin Geliştirdiği Motorlar

1. TEI-TS1400 Türbşaft Motoru

TS1400, Türkiye’nin ilk yerli ve milli helikopter motoru olarak TAI T625 Gökbey helikopteri için geliştirilmiştir.

• Motor Tipi: Türbşaft

• Güç: 1.400 beygir gücü (shp)

• Kullanım Alanı: Hafif sınıf helikopterler

• Özellikleri:

  • %100 yerli tasarım ve üretim

  • Düşük yakıt tüketimi

  • Yüksek performans ve dayanıklılık

TS1400, Türk savunma sanayisinde motor bağımlılığını azaltmak için kritik bir adımdır ve ihracat potansiyeli yüksek bir üründür.

2. TEI-PD170 Turbojet Motoru

PD170, Türkiye’nin insansız hava araçları (İHA) ve seyir füzeleri için geliştirilen bir turbojet motorudur.

• Motor Tipi: Turbojet

• İtki Kuvveti: 1.700 lbf

• Kullanım Alanı: Bayraktar AKINCI, KIZILELMA gibi İHA’lar

• Özellikleri:

  • Yüksek verimli kompresör ve yanma odası tasarımı

  • Uzun ömürlü ve düşük bakım maliyeti

PD170, Türkiye’nin İHA filosunda yabancı motorlara olan bağımlılığını azaltmıştır.

3. TEI-TJ300 Turbojet Motoru

TJ300, küçük ve orta sınıf insansız hava araçları için geliştirilmiş bir turbojet motorudur.

• Motor Tipi: Turbojet

• İtki Kuvveti: 300 lbf

• Kullanım Alanı: Bayraktar TB2 ve diğer taktik İHA’lar

• Özellikleri:

  • Hafif ve kompakt tasarım

  • Düşük maliyetli üretim

TJ300, Türk İHA’larının operasyonel kabiliyetlerini artırmıştır.

4. TEI-TF6000 Turbofan Motoru

TF6000, Türkiye’nin ilk yerli turbofan motor projesidir ve gelecekteki savaş uçakları ile insansız muharip hava araçları (MIHA) için tasarlanmaktadır.

• Motor Tipi: Turbofan

• İtki Kuvveti: 6.000 lbf (artırılabilir)

• Kullanım Alanı: Milli Muharip Uçak (MMU/TF-X), KIZILELMA

• Özellikleri:

  • Yüksek itki-ağırlık oranı

  • A/B (Afterburner) özelliği ile süpersonik uçuş yeteneği

TF6000, Türkiye’nin 5. nesil savaş uçaklarında motor bağımsızlığını sağlaması açısından stratejik bir öneme sahiptir.

TEI’nin Gelecek Projeleri

• TEI-TF10000 ve TF35000: Daha yüksek itki gücüne sahip turbofan motorlar.

• Hibrit ve Elektrikli Motorlar: Sürdürülebilir havacılık için yeni nesil motor teknolojileri.

• Uzay ve Roket Motorları: Türkiye’nin uzay programına destek amacıyla sıvı ve katı yakıtlı motor geliştirme çalışmaları.

Sonuç

TEI, Türkiye’nin havacılık ve savunma sanayisinde motor teknolojileri alanında kendi kendine yeterliliğini sağlamak için önemli adımlar atmaktadır. Geliştirilen TS1400, PD170, TJ300 ve TF6000 gibi motorlar, hem askeri hem de sivil havacılıkta yabancı bağımlılığını azaltmaktadır. Önümüzdeki yıllarda TEI’nin daha büyük ve gelişmiş motor projeleriyle küresel bir motor üreticisi haline gelmesi beklenmektedir.

Yerli ve milli motorlar, Türkiye’nin havacılıkta tam bağımsızlığa ulaşmasının anahtarıdır.